CASE STUDY 1: “Mắt bão” của Đàm Thạch.

Phân tích kỹ thuật viết các tác phẩm (chủ yếu là truyện dài).

CASE STUDY 1: “Mắt bão” của Đàm Thạch.

Khi nghĩ đến việc bắt tay vào làm loạt bài “phân tích kỹ thuật viết các tác phẩm truyện dài” này, tác phẩm đầu tiên bật ra trong đầu mình là “Mắt bão” của Đàm Thạch. Xét về cả nội dung lẫn kỹ thuật viết thì đây là một trong những bộ tiểu thuyết mạng để lại tương đối nhiều ấn tượng trong lòng mình.

Tác phẩm này lấy đề tài phim ảnh, hiển nhiên cách kể chuyện cũng được tác giả tham khảo kỹ thuật dựng phim rất nhiều. Lúc đọc mình đã thực sự “wow” khi không ngờ một cuốn truyện trên mặt chữ lại có thể mang chất “điện ảnh” nhiều như vậy. Tất nhiên cảm giác đó khi đọc không phải ngẫu nhiên mà đều do kỹ thuật viết của tác giả cả. Mình sẽ đi phân tích một số điểm mình có thể đọc ra được từ tác phẩm (mình đọc truyện này cũng lâu rồi nên có gì nhớ nhầm thì mọi người điều chỉnh giúp mình nha).

I - CẤU TRÚC CHÍNH.

Cấu trúc chính được tác giả sử dụng trong tác phẩm là tuyến tính song song hiện tại - quá khứ. Đây là một thủ pháp dựng phim tương đối phổ biến trong điện ảnh, gọi là “dựng phim song hành” (Parallel Editing) mà kỹ thuật chủ yếu được sử dụng ở đây là “dựng xen” (Intercutting hoặc Cross-cutting) giữa hiện tại và quá khứ.

II - MỤC ĐÍCH.

Biểu hiện: Các cảnh hiện tại và quá khứ được dựng đan xen nhau để khán giả đồng thời theo dõi hai mốc thời gian.

Tác dụng:

(1) Đặt hiện tại và quá khứ vào trạng thái phản chiếu nhau, khiến người xem thấy rõ mối liên kết giữa hai thời điểm.

(2) Cung cấp thông tin nền mà không phá nhịp kể chuyện.

(3) Tạo căng thẳng và nhịp điệu. Khi hai mạch thời gian cùng dẫn đến một điểm chung, việc dựng xen có thể: Tăng nhịp độ kịch tính, như thể hai hành động đang xảy ra cùng lúc và làm người xem hồi hộp chờ kết quả ở cả hai chiều thời gian.

(4) Khắc họa tâm lý và ký ức. Thủ pháp này mô phỏng cách ký ức trỗi dậy trong tâm trí nhân vật. Nhất là trong phim tâm lý, việc xen cảnh giúp: Thể hiện trạng thái ám ảnh, hồi tưởng, dằn vặt, tiếc nuối và cho thấy chiều sâu tâm lý.

(5) Xây dựng cấu trúc xoắn ốc hoặc vòng tròn: tạo hiệu ứng vòng lặp thời gian hoặc cấu trúc đối chiếu, cho thấy thời gian không chỉ là tuyến tính mà còn là ý niệm lặp lại, đối chiếu, biến thể.

III - ÁP DỤNG.

Dưới đây, mình sẽ phân tích rõ hơn tác dụng của kỹ thuật này trong “Mắt bão”.

Phần hiện tại và quá khứ đan xen giữa “mười năm trước” và “mười năm sau”, với cảnh “hiện tại” xuất hiện trước, cho thấy giữa hai nhân vật chính - Tào Diệp và Lương Tư Triết - có một đoạn lịch sử phía sau. Chương kết phần hiện tại dẫn vào chương đầu tiên phần quá khứ, vừa khớp mở đầu cho đoạn “lịch sử” giữa hai nhân vật.

Những nút thắt ẩn trong hiện tại về mối quan hệ giữa Tào Diệp và Lương Tư Triết đều được từ từ giải đáp bằng những thông tin trong quá khứ, những thông tin được đối chiếu và “hiện lên” chứ không phải được “kể lại”. Độc giả sẽ từ từ bị cuốn vào những bí mật còn ẩn giấu phía sau mối quan hệ kia và có thôi thúc muốn đọc đến cuối để xem nút thắt được giải quyết thế nào.

Bởi vì truyện được kể chủ yếu bằng góc nhìn của Tào Diệp (ngôi 3 giới hạn) nên người đọc sẽ bị dẫn vào câu chuyện theo tam quan của Tào Diệp, sau này là cả góc nhìn của Lương Tư Triết, từ đó nhìn nhận sâu sắc hơn tâm lý của nhân vật xoay quanh câu chuyện. Không chỉ thế, việc đan xen song song hai chiều tuyến tính nhưng ở đây: phần quá khứ mười năm trước được khép lại bằng sự nuối tiếc khi biến cố khiến Tào Diệp dần cắt đứt liên lạc với Lương Tư Triết, trong khi phần hiện tại mười năm sau lại gỡ bỏ tất cả khúc mắc được nêu ra trong phần quá khứ và dẫn đến “sự biến thể về cái kết”, thế nên khi tác giả dẫn người đọc đến cái kết hạnh phúc đã bày ra thì tâm lý thỏa mãn của độc giả sẽ càng được đáp ứng, từ đó ấn tượng về câu chuyện được ghi nhớ sâu sắc hơn.

IV - BỔ SUNG.

Ngoại trừ thủ pháp chính là viết tuyến tính song song hiện tại - quá khứ thì Đàm Thạch cũng sử dụng những kỹ thuật nhỏ đã quen thuộc như: kỹ thuật viết ngôi ba giới hạn, kỹ thuật xây dựng nhân vật, lồng ghép biểu tượng và ngôn ngữ biểu cảm giàu tính ẩn dụ,... tuy nhiên những kỹ thuật viết này quá phổ biến rồi nên mình không đi sâu vào phân tích nữa.

Chung là, từ khi điện ảnh trở nên phổ biến thì kỹ thuật viết của tác giả đương đại cũng bắt đầu mô phỏng điện ảnh nhiều hơn thay vì dạng viết mô phỏng kỹ thuật dựng kịch của thế kỷ trước. Ở loạt bài này mình muốn đi vào phân tích những kỹ thuật viết khiến mình ấn tượng trong các tác phẩm truyện dài để tự học hỏi và kéo mọi người học hỏi cùng mình :’>